Stad van ouderen
Mechelen telt ruim 20.000 mensen ouder dan 60. Ook het aandeel 80-plussers neemt toe. Mensen leven langer, en dat is goed. Vergrijzing is geen probleem maar een positieve evolutie. Het idee dat ouderen het liefst in een stoel zitten met een dekentje over hun knieën, alles liever uit handen geven en nergens nog een mening over hebben, is compleet achterhaald. Ouderen willen een actieve en betrokken rol spelen. Wie met pensioen gaat, heeft als alles goed is nog veel levensjaren voor zich en begint graag aan een “nieuw leven”. Na jaren hard werken, heb je dat ook verdiend. Je wil voor de kleinkinderen zorgen, erop uit trekken, alles doen waarvoor je vroeger de tijd niet had. Het lokaal bestuur moet ervoor zorgen dat ouderen op een volwaardige manier kunnen blijven participeren aan het sociale leven, dat ze actief betrokken worden bij het beleid en dat hun levenservaring ten volle wordt gewaardeerd. Mechelen moet een leeftijdsvriendelijke stad worden. Om dat te bereiken, moet geïnvesteerd worden in huisvesting, mobiliteit, openbaar domein, gezondheidszorg, sociale cohesie, … Kortom, een sociaal en daadkrachtig ouderenbeleid is nodig.
Meer achtergrondinformatie
“Vergrijzing is een succesverhaal”, schrijft demograaf Patrick Deboosere. “Het is het kind geboren uit het huwelijk tussen het menselijk vernuft en de welvaartsstaat.”
Deze manier van kijken naar vergrijzing delen we. Ze gaat regelrecht in tegen de heersende trend om vergrijzing als een probleem te beschouwen. Ouderen worden al te vaak gezien als een last voor de samenleving, een groep die vooral veel geld kost en onze toekomst in gevaar brengt. Het leidt soms tot hallucinante discussies. Denk maar aan de vraag of mensen vanaf een zekere leeftijd wel of niet nog bepaalde medische zorgen moeten krijgen. Of hoe plots wordt geopperd dat ouderen die vinden dat het leven “voltooid” is misschien ook moeten kunnen kiezen voor de dood omdat het aantal ouderen stijgt en we nu al handen te kort hebben in de zorg.
We zien dat in onze moderne samenleving meer mensen een hoge leeftijd bereiken. Dat is, zoals Patrick Deboosere zegt, een positieve evolutie. Het betekent dat we wetenschappelijk en medisch enorme vooruitgang boeken. Die vooruitgang – en dus het lange leven – tot een probleem maken, is wel erg cynisch.
Mechelen moet voor ons een stad zijn waar ouderen niet als een probleem worden gezien, maar waar ze zich welkom en thuis voelen. Een stad waar iedereen een lang leven wordt gegund en waar alles wordt gedaan om dat lange leven in de beste omstandigheden te kunnen beleven. Ouderen moeten in Mechelen ten volle gewaardeerd worden en kunnen rekenen op alle steun en zorg die ze nodig hebben.
Wat wij willen
Een. Een leeftijdsvriendelijke omgeving
- We zorgen ervoor dat publieke diensten overal nabij en makkelijk bereikbaar zijn.
- We gaan voor publieke diensten met mensen aan een loket. We stimuleren banken om een bankautomaat binnen 15 minuten wandelafstand te voorzien.
- We ontwikkelen buurthuizen die inzetten op het uitbouwen van sociale netwerken, ontmoeting en activiteiten.
- Het behoud en de komst van buurtwinkels wordt aangemoedigd.
- Op pleinen en in straten worden zitbanken met rugleuning geplaatst.
- We zorgen voor publieke sanitaire voorzieningen op drukbezochte plaatsen.
- De toegankelijkheid van stedelijke gebouwen en diensten wordt verbeterd.
Meer achtergrondinformatie
Als we willen dat ouderen zich in onze stad welkom en thuis voelen, dan moeten we ervoor zorgen dat alle wijken, dorpen en buurten ook voor hen aantrekkelijk en comfortabel zijn. Basisvoorzieningen in de buurt zijn daarbij essentieel. Uit het ouderenbehoeftenonderzoek 2022-2023 blijkt dat 32,5 % van de Mechelse ouderen die mist. De bakker of slager om de hoek, de kruidenier, een bank- of postkantoor, een geldautomaat, … ze verdwijnen steeds meer uit de directe omgeving. Zo verdween bijvoorbeeld eind 2023 in Muizen de laatste buurtwinkel. Inwoners zijn er nu verplicht om voor hun inkopen naar Bonheiden of Mechelen te gaan. Het stadsbestuur moet de aanwezigheid van al deze basisvoorzieningen stimuleren en faciliteren.
Een goede en toegankelijke publieke dienstverlening in de buurt is eveneens onmisbaar, niet in het minst voor ouderen. Het is niet bevorderlijk wanneer mensen zich voor alle administratieve zaken of voor elke benodigde informatie naar het centrum van de stad moeten begeven. Publieke dienstverlening moet overal dicht bij huis beschikbaar zijn. Belangrijk is ook dat het menselijk contact in de publieke dienstverlening behouden blijft. Loketten met echte mensen zijn onontbeerlijk.
Sociale samenhang is nog een cruciale factor. Om die te versterken, pleiten we voor het ontwikkelen van buurthuizen en het versterken van buurtnetwerken. Die zorgen voor meer samenhang in de buurt, voor een betere verstandhouding tussen verschillende generaties, en voorkomen isolatie en vereenzaming. Vandaag hebben 10,8% van de Mechelse ouderen te maken met ernstige eenzaamheid.
Ook in de ontwikkeling van de openbare ruimte moet voldoende rekening worden gehouden met de noden van de ouderen. Zitbanken met rugleuning, openbare toiletten, … Het zijn noden die al heel lang benoemd worden, maar waaraan nog altijd niet voldoende tegemoet wordt gekomen.
Twee. Aandacht voor mobiliteit
- We werken aan een fijnmazig netwerk van openbaar vervoer op het hele Mechelse grondgebied.
- Op de vesten komt een ringbus. Overal komen aangepaste en toegankelijke haltes.
- Randparkings worden gecombineerd met gratis openbaar vervoer, ook op weekdagen.
- Het vervoer voor minder mobiele mensen wordt verstrekt en gratis gemaakt.
- Het systeem van taxicheques wordt grondig geëvalueerd en verbeterd.
- Voet- en fietspaden worden in heel Mechelen verbeterd en goed onderhouden, met het oog op veilig en comfortabel gebruik door ouderen. Voetpaden worden vrijgehouden van verkeersborden en reclame.
Meer achtergrondinformatie
In ons hoofdstuk over mobiliteit pleiten we voor een sociaal mobiliteitsbeleid. Daarbij moeten ook ouderen prominent in beeld komen.
Veel ouderen verplaatsen zich te voet of met de fiets. De kwaliteit van voet- en fietspaden is dan ook erg belangrijk. Veiligheid van voetgangers en fietsers moet een blijvend aandachtspunt zijn.
Slechts 13% van de ouderen in Mechelen maakt gebruik van het openbaar vervoer, een cijfer dat aanzienlijk lager ligt dan in andere centrumsteden. Ongetwijfeld een gevolg van het ondermaatse openbaar vervoer in onze stad en de gebrekkige investeringen in openbaar vervoer op Vlaams en federaal niveau.
We dringen er dan ook op aan dat de stad in het overleg met De Lijn en als grootste partner in de vervoersregio Mechelen blijft aandringen op een sterke verbetering van de dienstverlening. We pleiten voor een ringbus op de Vesten en gratis openbaar vervoer vanaf randparkings, ook op weekdagen.
Voorzieningen voor mensen met een beperkte mobiliteit – Dienst Aangepast Vervoer, Mobitwin (Minder Mobielen Centrale) en Collectief vervoer Rivierenland – moeten voor de gebruikers kosteloos zijn. Deze vervoersmodi moeten ook in de nieuwe circulatieplannen altijd en overal vrije doorgang krijgen.
Drie. Betaalbare woningen en zorg
- Het Zorgbedrijf moet instaan voor de betaalbaarheid van de publieke woonzorgcentra.
- De onderhoudsplicht voor de kinderen van wie in een woonzorgcentrum verblijft, wordt afgeschaft.
- We zorgen voor openbare en toegankelijke assistentiewoningen (serviceflats) in wijken en dorpen met vaste, betaalbare prijzen.
- We stimuleren gemeenschappelijke woonvormen (cohousing, kangoeroewonen, Abbeyfield, mobiele zorgwoningen, …)
- De stad ondersteunt ouderen bij noodzakelijke aanpassingen aan de eigen woning.
- We investeren in betaalbare publieke dienstverlening voor ouderen die thuis wonen: thuisverpleging, huishoudelijke en administratieve hulp, boodschappenhulp en de levering van maaltijden.
Meer achtergrondinformatie
Ouderen willen liefst zo lang mogelijk in hun eigen woning in hun vertrouwde omgeving blijven wonen. Om dat mogelijk te maken, is de nodige ondersteuning noodzakelijk.
Wie op oudere leeftijd zelfstandig in de eigen woning wil blijven, moet kunnen rekenen op de nodige hulp. We moeten daarom investeren in betaalbare thuisverpleging, huishoudelijke en administratieve hulp en de levering van maaltijden.
Vandaag woont 38% van de Mechelse ouderen in een onaangepaste woning. Zij moeten ondersteuning krijgen om de nodige aanpassingen te kunnen doen.
We stimuleren nieuwe vormen van aangepast en gemeenschappelijk wonen: cohousing, Abbeyfield, kangoeroewonen, mobiele zorgwoningen, ... In bouwprojecten worden ook aangepaste woningen voorzien.
Sociale initiatieven rond gemeenschappelijk wonen kunnen een oplossing bieden voor hoge prijzen of vereenzaming. Het zijn woonvormen waarin het delen, de solidariteit en de onderlinge hulp tussen generaties centraal staan. We pleiten daarnaast voor de bouw van openbare, betaalbare assistentiewoningen die ingeplant zijn in de wijken. Die moeten autonomie en huiselijkheid bieden in een comfortabel kader en met de nodige diensten.
Voor wie de stap naar een woonzorgcentrum zet, moeten betaalbaarheid en goede zorg gegarandeerd zijn. Dat is vandaag allerminst het geval. Woonzorgcentra kennen een personeelstekort, te hoge prijzen en zijn vaak een prooi voor multinationals die munt willen slaan uit de oude dag van mensen die heel hun leven hebben bijgedragen.
Uit een onderzoek van ouderenorganisatie Okra blijkt dat de gemiddelde prijs van een woonzorgcentrum een pak hoger ligt in de commerciële sector (2.274 euro euro per maand), maar ook onbetaalbaar is voor veel ouderen in de publieke (2.039 euro) en non-profit-woonzorgcentra (2.111 euro). In Mechelen moeten we daarom sterk inzetten op de versterking van de publieke woonzorgcentra. We vermijden ook elke vorm van privatisering en commercialisering van de publieke ouderenzorg.
Wanneer ouderen de factuur van het woonzorgcentrum niet kunnen betalen, mogen de kosten niet doorgerekend worden aan de kinderen. We schaffen de onderhoudsplicht voor de kinderen af.
De stadsmonitor geeft aan dat 32% van de Mechelaars mantelzorg geeft. Onder hen zijn ook heel wat ouderen. En uiteraard zijn er ook veel ouderen die mantelzorg ontvangen. Mantelzorgers zijn van grote waarde, ze moeten voldoende hulp en ondersteuning krijgen.
Vier. Senioren horen erbij en beslissen mee
- Ouderen worden actief betrokken bij alle aspecten van het stedelijk beleid.
- Informatie wordt zowel via moderne als traditionele kanalen verspreid.
- In de publieke dienstverlening is er voldoende aandacht voor senioren die niet vertrouwd zijn met digitale communicatie.
- De stad ontwikkelt activiteiten die ouderen en jongeren samenbrengen.
- Er moet een ruim aanbod zijn van culturele en ontspannende activiteiten, mogelijkheden tot ontmoeting en sociaal contact.
- We ontwikkelen een actief beleid om vereenzaming tegen te gaan. 75-plussers worden thuis minstens tweemaal per jaar bezocht, zoals in Denemarken.
Meer achtergrondinformatie
Mensen die met pensioen gaan beginnen niet aan een “rustfase” waarin ze voortaan de wereld willen beleven vanuit hun zetel. Ouderen willen de regie over hun leven behouden, zich nuttig voelen en deelnemen aan de samenleving. Dat moet mogelijk gemaakt worden door te investeren in sociale diensten en initiatieven.
Ouderen moeten actief betrokken worden bij het beleid van de stad: we betrekken hen bij de ontwikkeling van grote bouw- en huisvestingsprojecten, bij het opsporen en benaderen van kwetsbare groepen, geven hen een stem in het beleid van Zorgbedrijf Rivierenland, moedigen hen aan om deel te nemen aan participatieprocessen, … We zorgen voor een afvaardiging van de ouderenraad in alle andere adviesraden. We ontwikkelen ook buurtparlementen waarin ouderen inspraak krijgen.
Ouderen zijn niet altijd mee met de razendsnelle digitalisering (zij niet alleen, overigens). De stad moet voldoende hulp bieden om ervoor te zorgen dat ouderen niet uitgesloten worden. Dat betekent dat er niet bespaard mag worden op loketten in de openbare diensten. Ook met enkele simpele maatregelen kan je het leven van een oudere makkelijker maken, zoals het verplicht voorzien van een bankautomaat binnen de 15 minuten wandelafstand. Informatie moet zowel digitaal als niet-digitaal verspreid worden.
Een kwart van de mensen ouder dan 75 jaar voelt zich meerdere keren per week eenzaam. Dat vraagt om beleidsmaatregelen. We willen een netwerk van buurthuizen, waar ouderen overdag heen kunnen voor ontspanning en activiteiten. Ze zijn georganiseerd door en voor ouderen en bieden een rijk programma aan rond bewegen, leren, cultuur en ontspanning. Zoals in Denemarken worden 75-plussers minstens twee keer per jaar bezocht.