Onder een helder blauwe hemel loop ik het Rode Kruisplein op. “Den ouwen dok” baadt in het licht van de lage herfstzon. Prima weertje voor een nieuwsgierig ommetje rond het voormalige Mechelse zwempaleis. Luidens de lokale pers heeft het beschermde monument, na lange restauratiewerken, zijn grandeur weer teruggekregen en kunnen de Mechelaars nu genieten van de in oorspronkelijke staat herstelde buitenkant van deze architecturale parel.
Het nieuws zorgt niet meteen voor een volkstoeloop. Op mijn kleine inspectieronde kom ik niemand tegen. Het moet nochtans gezegd, er is hier bewonderenswaardig werk verricht. Niets te vroeg trouwens. Veel te lang al stond het historisch waardevolle gebouw te verkommeren, altijd immens treurig en onbegrijpelijk.
Dat den ouwen dok een roemrijke geschiedenis heeft, staat buiten kijf. Een geschiedenis die begint in het oorlogsjaar 1914. Niet zonder reden wordt in dat jaar concreet werk gemaakt van de bouwplannen. De vrees bestaat immers dat heel wat werkkrachten naar Duitsland zullen gestuurd worden. Het grootse bouwproject in Mechelen zal veel mensen kunnen redden van de gedwongen arbeid in de Duitse oorlogsindustrie.
De werkzaamheden gaan van start in 1916 en acht jaar later, in 1924, openen de deuren van een stedelijk zwempaleis dat in verre omstreken zijns gelijke niet kent. Den dok is niet alleen een plek om te zwemmen, het is ook een publiek badhuis, waar zowel de rijke als de arme Mechelaar terecht kan voor een bad of douche. “Door reinheid kunnen armen, rijken met dezelfde schoonheid prijken”, staat aan de achterkant van het gebouw in de gevel gegraveerd.
Nadat meerdere generaties Mechelaars in het eclectische decor hun baantjes hebben getrokken, wordt het oude zwembad in 2001 om veiligheidsredenen hals over kop gesloten. Er volgt een lange periode van onduidelijkheid, leegstand en verval. Het prestigieuze zwempaleis wordt een stadskanker.
Niet toevallig is 2001 ook het jaar waarin liberaal burgemeester Bart Somers aan zijn eerste ambtstermijn begint. Meteen ook de start van een tijdperk van stadsontwikkeling waarin het publieke beheer van het stedelijk patrimonium niet bepaald een doelstelling is. De uitverkoop begint. Ook niet toevallig waren in 2001 al gesprekken aan de gang met de provincie over de bouw van een nieuw zwembad aan de Nekker, een voor de stad financieel voordeliger project dan de renovatie van den dok.
Het bestuur onder Somers toont dan ook nooit enige interesse om het oud zwembad in eigen beheer te houden, het te renoveren en het voor de Mechelaars opnieuw open te stellen. Dat is nochtans wel wat menig stadsbewoner het liefst wil zien. Maar het bestuur komt steeds aandraven met het excuus dat het kostenplaatje daarvoor veel te hoog zou oplopen: er zit asbest in het gebouw, er werden stabiliteitsproblemen vastgesteld, de technische installatie moet volledig vernieuwd worden, …
In 2014 komt er dan heuglijk nieuws: de Vlaamse overheid komt over de brug met 3,5 miljoen euro voor de buitenrestauratie van den dok. En meteen moet er ook werk gemaakt worden van de herbestemming. Er wordt een wedstrijd uitgeschreven waarbij ook rekening zal gehouden worden met de wensen van de Mechelaar. Welke Mechelaar precies bedoeld wordt, is niet duidelijk. De wedstrijd is immers alleen voor projectontwikkelaars en in 2012 heeft het bestuur al duidelijk te kennen gegeven waar de voorkeur naar uitgaat: een hotel. En zie, in 2016 wordt met veel tromgeroffel aangekondigd dat de Nederlandse hotelketen Van der Valk den ouwen dok zal omtoveren tot een viersterren hotel. Van der Valk koopt den dok voor het luttele bedrag van…100.000 euro. De waarde van het gebouw is geschat op 3 miljoen.
En zo is het stadsbestuur aanbeland waar het altijd al wilde zijn. Wat geprivatiseerd kan worden, moet op de schop. Onder dat motto was van bij het begin duidelijk dat den ouwen dok in privéhanden moest komen. En die operatie mocht best een pak publiek geld kosten: 3,5 miljoen Vlaamse subsidies, een klein miljoen bijdrage van de stad, de verkoop 2,9 miljoen onder de prijs. Van der Valk krijgt een historisch gebouw in de schoot geworpen met een cadeautje van ruim 7 miljoen euro er bovenop.
Toen de deal met Van der Valk beklonken was, zei schepen van Monumentenzorg Greet Geypen: “Het is voor ons als stad heel belangrijk dat het gebouw een publieke bestemming krijgt.” De liberale visie ten voeten uit. Een privaat viersterren hotel is voor de liberalen een publieke voorziening. Ah ja, alles waar klanten binnen en buiten kunnen lopen, is publiek, toch? En dus moeten we nu al reikhalzend uitkijken naar het moment waarop, in 2019, het nieuwe hotel de deuren opent. Het zal deel uitmaken van de nieuwe, hoogwaardige woonsite Keerdok-Eandis. In den ouwen dok zullen 120 luxueuze kamers ter beschikking zijn. De gasten zullen naar hartenlust kunnen plonsen in het exclusieve zwembad, dat tegen die tijd in al zijn herwonnen grandeur onder de blote hemel zal liggen schitteren. En de Mechelaar? Die mag, zoals in de lokale pers werd gezegd, genieten van de buitenkant.
Dirk Tuypens
(Foto PVDA Mechelen)
