Het hoeft al lang niet meer gezegd: 2020 was een vreemd jaar. Dit jaartal zal altijd verbonden blijven met de komst van een virus dat heel onze samenleving veranderde. Maar het was ook het tweede jaar dat de PVDA in Mechelen in de gemeenteraad zat. Nu het derde jaar is aangebroken, blik ik graag terug op een aantal hoogtepunten.
Dirk Tuypens
De coronacrisis, die het hele voorbije jaar volledig in zijn greep hield, had uiteraard ook een impact op de werking van de gemeenteraad, zowel praktisch als inhoudelijk. De zittingen van de gemeenteraad en de commissies werden vanaf maart online gehouden en corona was sindsdien ook niet meer uit de agenda weg te denken.
De aanpak van de crisis op lokaal niveau werd in grote mate bepaald door de hogere overheden, maar toch was het niet louter een kwestie van richtlijnen opvolgen. Covid-19 was en is nog steeds een wake up call, iets wat ons grondig aan het denken moet zetten over hoe onze samenleving er in de toekomt uit moet zien. Terug naar wat we altijd als normaal hebben beschouwd, is geen optie, ook niet in Mechelen.
Een andere ideologie
In het voorjaar zagen we een eerste belangrijke oefening in dit verband. Er werd, door meerderheid en oppositie samen, een Mechels herstelplan opgemaakt. Dat zou de maatregelen en initiatieven verzamelen die de stad er terug bovenop zouden helpen zodra het virus onder controle zou zijn. “Meerderheid en oppositie samen” bleek in de praktijk al snel een behoorlijk lege doos. De oppositiepartijen mochten weliswaar voorstellen indienen, maar dat was toch vooral voor de etalage.
In het overleg over dat herstelplan maakte ik de bemerking dat er in zo’n plan verder gekeken moest worden dan de nabije toekomst. Het moest ook een plan voor een andere toekomst zijn, vertrekkend van de grote lessen die corona ons leert. Helaas was dat niet het geval. Net voor de zomer werd het herstelplan in een hoera-sfeer gelanceerd. De curves zagen er goed uit, de maatregelen werden versoepeld, alles leek voorbij. Terwijl alle wetenschappers heel duidelijk waarschuwden dat een tweede golf in het najaar onvermijdelijk was. Niets daarover in het herstelplan. Op geen enkele manier werd rekening gehouden met het feit dat de crisis ons alleen maar een adempauze gunde, om daarna opnieuw hard toe te slaan. De communicatie van de stad moest ons doen geloven dat het beestje getemd was en we dus weer verder konden als voorheen. Dat deze euforie misplaatst was, zou snel blijken.
In december volgde dan de aanpassing van de meerjarenbegroting, het financieel plan voor de hele bestuursperiode. Een kans om de tekortkomingen van het herstelplan recht te trekken, zou je denken. Misschien zouden we hier dan een door corona ingegeven visie voor de toekomst zien. Opnieuw helaas. Geen grote wijzigingen in functie van bijvoorbeeld woongelegenheid, gezondheidszorg, de aanpak van armoede en ongelijkheid, kwesties die door de coronacrisis des te dringender werden. Toen ik mijn ontgoocheling hierover uitte, antwoordde Schepen van Financiën Anciaux (Open Vld): “Ach ja, meneer Tuypens, wij hebben nu eenmaal een andere ideologie.” Wat ik alleen maar volmondig kan bevestigen.
Mechelen was voorbeeldig in het opvolgen en handhaven van de maatregelen die van hogerhand werden opgelegd, maar zal op langere termijn jammer genoeg geen verschil maken. Ook hier hebben we in 2020 gezien hoe een ander hardnekkig virus het stadsbestuur parten speelt: dat van de mateloze hoogmoed en zelfingenomenheid. Ik vergeet niet wat titelvoerend Eerste Schepen Calvo (Groen) in het overleg over het herstelplan zei: “Mechelen doet het altijd veel beter dan andere steden en gemeenten, dus ik ben ervan overtuigd dat we het ook in deze crisis heel goed gaan doen.” Waarvan akte.
Geen kritiek op Vlaamse regering
Coronajaar 2020 was ook het jaar waarin de Vlaamse regering de berekening van de huurprijzen voor sociale woningen aanpaste, met als gevolg dat veel sociale huurders nu elke maand flink meer moeten betalen. Vanuit de gemeenteraad van een aantal steden en gemeenten werd hierover, door meerderheid en oppositie samen, een motie ingediend bij de Vlaamse regering. Daarin werd gevraagd het systeem opnieuw te bekijken en een sociaal en rechtvaardig systeem uit te werken.
Prima als meerderheid en oppositie samen zo’n signaal geven aan een hogere overheid. Laten we dat ook vanuit Mechelen doen, dacht ik zo. In februari werd mijn voorstel hierover beantwoord met een frontale aanval van Arthur Orlians, voorzitter van Woonpunt. Het voorstel moest duidelijk zo snel mogelijk van tafel geveegd worden, om het even hoe, het mocht geenszins besproken worden. Zou het toeval zijn dat Bart Somers kort daarvoor minister werd in de Vlaamse regering en dat Arthur Orlians zijn woordvoerder is?
Hoe dan ook werd duidelijk dat beslissingen van de Vlaamse regering in Mechelen niet in vraag gesteld mogen worden. Opmerkelijk was ook dat Vlaams Belang, dat zichzelf zo graag uitroept tot partij van de kleine man, de forse stijging van de sociale huurprijzen stellig verdedigde. En Groen? Groen zweeg zedig, terwijl het in Antwerpen en Willebroek een gelijkaardige motie mee ondertekend had.
Mechelaars in de bres voor bos en open ruimte
We zagen vorig jaar ook hoe heel veel Mechelaars zich op korte tijd verenigden om te protesteren tegen de kap van flinke stukken bos in de stad. Twee petities verzamelden in geen tijd 11.000 handtekeningen. In verschillende wijken lieten actiegroepen en buurtcomités van zich horen, met in essentie allemaal dezelfde boodschap: blijf van het schaarse groen in onze buurt af.
Reden genoeg om op de gemeenteraad van eind september hierover een actualiteitsdebat op de agenda te zetten. Het bestuur fietste zoals gebruikelijk rond de hete brij. Verder dan een opsomming van alles wat in Mechelen inzake groenvoorzieningen wordt gedaan, kwam het niet. Dat er op dat vlak goede dingen gedaan worden, wordt door niemand ontkend. Maar dat betekent niet dat er geen miskleunen kunnen zijn.
Het blijft pijnlijk om te zien dat de stad bereid blijft om schaarse stukken bos op te offeren voor een shoppingcenter waar niemand op zit te wachten, een waterpretpark of nieuwe woonuitbreidingen. Het is ergerlijk dat het bestuur de schade koppig minimaliseert en weigert te erkennen dat het kappen van bos een grote impact heeft op een buurt en de mensen die er wonen. Dat gekapte bomen ergens anders gecompenseerd worden, verandert daar niets aan. Het is ook veelzeggend dat de Mechelaars die zich hierover uitspreken door het bestuur steevast worden weggezet als vervelende individuen die door niemand gesteund zouden worden. De oppositiepartijen kregen van burgemeester Vandersmissen (Open Vld) dan weer het verwijt dat ze tegen de vooruitgang zouden zijn en heimwee zouden hebben naar de jaren tachtig van vorige eeuw.
Geen studio’s te zien
In het voorbije jaar kreeg ook de saga van de kamerwoningen een, helaas voorspelbaar, vervolg. Even ter herinnering: in 2019 voerde de stad een zware belasting in op kamerwoningen, om ze zo uit het stadsbeeld weg te werken. Kamerwoningen en hun bewoners passen niet in de plannen van het huidige bestuur. Bart Somers, toen nog burgemeester, kondigde in juni 2019 in de gemeenteraad met veel trommels en trompetten aan dat de bewoners van de 150 kamerwoningen in Mechelen allemaal een studio aangeboden zouden krijgen. Ik merkte toen al op dat die aankondiging bijzonder ongeloofwaardig was.
Midden 2020 bleek het - o grote verrassing - inderdaad om een loze belofte te gaan. Heel wat bewoners van kamerwoningen staan ondertussen op straat, de fameuze studio’s zijn nergens te bespeuren.
We illustreerden het probleem met het concrete verhaal van Diane. Als voormalig bewoonster van een kamerwoning was ze in juni al ruim een half jaar dakloos. Gelukkig kreeg ze onderdak bij een vriendin. Herhaaldelijk werd ze van het kastje naar de muur gestuurd. Sociaal Huis, Woonpunt, Sociaal Verhuurkantoor…nergens was er een oplossing. Pas nadat we het verhaal in de pers gooiden, kon er plots een sociale woning gevonden worden…voor één jaar. Wat er daarna komt, moeten we weer afwachten.
Het spreekt boekdelen. Terwijl de wooncrisis steeds nijpender wordt en heel wat mensen zich niets anders meer kunnen permitteren dan een kamerwoning, zegt dit stadsbestuur dat kamerwoningen geen volwaardige woonvorm zijn en daarom wegbelast moeten worden. Dat op die manier tientallen mensen het dak boven hun hoofd verliezen en de stad uitgejaagd worden, zal het college worst wezen.
En dan was er nog dit…
Bij het begin van het voorbije jaar tekende ik protest aan tegen het verdwijnen van de Talententickets. Vroeger kreeg elk kind tussen 5 en 15 jaar jaarlijks Talententickets ter waarde van 50 euro. Daarmee kon het lidgeld of inschrijvingsgeld voor verenigingen, clubs of academie geheel of gedeeltelijk betaald worden. Mijn voorstel om de tickets te behouden, werd door de meerderheid weggestemd.
In juni stelde ik voor om in samenwerking met het pas in Mechelen gevestigde Hannah Arendt Instituut en de verschillende etnische gemeenschappen in Mechelen een overlegstructuur op te zetten die nu eindelijk eens tot concrete initiatieven zou leiden op vlak van dekolonisering. De gewelddadige dood van George Floyd in de VS en de BLM-beweging (Black Lives Matter) die daaruit volgde, gaf het debat daarover een nieuwe impuls. Schepen van Cultuur Bjorn Siffer (Groen) zei daarop dat de stad zelf al had besloten om zo’n overleg te starten en keurde mijn voorstel af. In de collegebesluiten is van dat voornemen niets terug te vinden en voorlopig is het nog altijd wachten op de eerste signalen.
Begin september, met de herfst voor de deur, stelde ik voor om in de hele stad op het openbaar domein fruitbomen te planten, waarvan de Mechelaars vrij en gratis de vruchten zouden kunnen plukken. De Deense stad Kopenhagen geeft daarin het voorbeeld. Ook in eigen land, onder meer in Gent, zijn er publieke boomgaarden en plukplaatsen. Bevoegd schepen Patrick Princen (Groen) stelde dat de stad dit eigenlijk al van plan is en het voorstel werd verworpen. Vooralsnog is het afwachten waar de Mechelaars al dat publieke fruit zullen kunnen plukken.
Ook de zomer van 2020 ging gepaard met een paar fikse hittegolven. De Mechelaars hadden dan ook nood aan verkoelend zwemwater, zeker nu ze omwille van corona best thuis bleven. Het stadsbestuur beloofde al drie keer dat het voor bijkomend zwemwater in open lucht zou zorgen. Drie keer bleek het een slag in het water. Op mijn vraag daarover antwoordde Schepen van Sport Labsir (Open Vld): “We zijn ermee bezig.” De grote klassieker. Benieuwd of er volgende zomer iets uit de bus zal komen.
Het Mechels bestuur liet zich vorig jaar opnieuw van zijn meest liberale kant zien. Het biotechbedrijf Galapagos bouwt in de nieuwe stadswijk Ragheno een nieuwe hoofdzetel en zou daar normaal 4 miljoen euro aan stedenbouwkundige ontwikkelingskosten voor moeten betalen. Maar het stadsbestuur gaf daar een korting van liefst 2,7 miljoen euro op. Na mijn tussenkomst hierover op de gemeenteraad van begin september verantwoordde schepen Greet Geypen (Open Vld) dit cadeautje met het argument dat we fier moeten zijn dat Galapagos in Mechelen gevestigd is. In december kwam de kwestie opnieuw ter sprake en zei Geypen dat Galapagos zonder deze voorkeursbehandeling niet meer in Mechelen zou zijn. Ik vroeg haar per mail waarop dat gebaseerd was. Ik wacht nog altijd op het antwoord.
Jaar drie
We staan nu aan het begin van het derde jaar van de bestuursperiode. Er zijn hoopvolle perspectieven, maar corona zal ook dit jaar ons leven in belangrijke mate beheersen. Het blijft ook van groot belang te onthouden dat dit virus geen ongelukje is, geen toevallig kwaaltje dat we straks volledig kunnen vergeten. Het virus is een blijver en een waarschuwing dat we veel kwetsbaarder zijn dan we zouden willen. Een veilige en leefbare toekomst zullen we alleen kunnen garanderen als we dat aanvaarden en bereid zijn de samenleving grondig te herdenken.
De coronacrisis heeft ons met de neus op een aantal waarheden geduwd die we best nooit meer uit het oog verliezen. We hebben duidelijk gezien dat de samenleving niet draaiend wordt gehouden door de elites, maar door de ontelbare gewone werkende mannen en vrouwen. We weten nu ook dat we niet allemaal in dezelfde boot zitten, de ongelijkheid is scherper dan ooit zichtbaar. We hebben gezien hoe schrijnend de gevolgen zijn als we niet voldoende investeren in de gezondheidszorg en de zorg voor onze ouderen. Het belang van groen en open ruimte is des te duidelijker geworden. We hebben ook overduidelijk gezien hoe de superrijken op kap van de crisis nog veel rijker werden. Kortom, we weten welke uitdagingen voor ons liggen als we een rechtvaardige andere samenleving willen.
Die andere samenleving zal er niet zomaar komen. We zullen er voor moeten vechten, op alle niveaus. Steden zullen een belangrijke rol spelen, ze kunnen laboratoria zijn waar nieuwe perspectieven een gezicht krijgen. Dat is de ambitie die we ook hier in Mechelen moeten durven hebben. Andere mogelijkheden zichtbaar maken, zowel in grote als in kleine dingen. En we gaan daar niet bescheiden in zijn. Ook als kleine fractie in de gemeenteraad zullen we onze zeg daarover blijven doen, in de overtuiging dat die er toe doet.
Jaar drie is vertrokken, we zijn er klaar voor.
